W 16 listopada zakończył się II Krajowy Kongres Przewodniczących Rad Gmin, Powiatów i Sejmików Województw. Przez dwa dni dyskutowaliśmy o tym, jak zwiększać pozycję organu uchwałodawczo-kontrolnego samorządu terytorialnego, dobrze współpracować z mieszkańcami czy przygotować się na zmiany, które są skutkiem trwających reform.

Przeciw „pełzającej centralizacji”

W panelu otwierającym Kongres ideały przyświecające twórcom demokratycznego samorządu w Polsce przypomniał Sędzia Jerzy Stępień – Przewodniczący Rady Fundatorów FRDL i współtwórca ustaw samorządowych. Jego zdaniem rady w dzisiejszej postaci odbiegają od koncepcji, które przyświecały twórcom reformy.  

Prof. Paweł Swianiewicz, dyrektor Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego zauważył, że problem „pełzającej centralizacji” to efekt globalnego trendu centralizacji polityki. Odwrócenie tych tendencji to zdaniem Profesora największe wyzwanie, przed jakim stoi samorząd. Ważne jest, aby zwiększać kompetencje radnych.

 

Rady w obliczu reform

Jedną z ważniejszych zmian, przed którymi stoją dziś władze lokalne jest reforma finansów samorządowych. O tym, jak planować finanse samorządowe, jakie wyzwania przynosi ich reforma oraz jaką rolę w ich kształtowaniu odgrywać mogą radni rozmawialiśmy podczas debaty, w której udział wzięli Grzegorz Czarnocki – prezes RIO w Opolu i Zastępca Przewodniczącego Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych, Dariusz Giza, który brał udział w pracach nad ustawą o dochodach JST, dr hab. Agnieszka Kopańska z Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskieg,  Aneta Maciążek, Skarbnik Gminy Tomaszów Mazowiecki oraz Dariusz Zwoliński - Wójt Gminy Nadarzyn.

Kolejną ważną reformą, o której dyskutowano podczas kongresu była reforma planowania przestrzennego. Dużą rolę będzie odgrywać tu rada przyjmująca odpowiednie dokumenty, w tym plan ogólny gminy czy plan rozwoju gminy, którego uchwalenie będzie obligatoryjne. Szerzej opowiedział o tym Sebastian Pięta. Pojawia się też szeroki katalog działań partycypacyjnych. O tym, jak prowadzić je z korzyścią dla mieszkańców mówiła dr hab. Katarzyna Ujma-Wąsowicz z Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej. Nowością jest także rejestr urbanistyczny. Od teraz informacje niezbędne przy planowaniu inwestycji zebrane będą w jednym miejscu. Nim jednak zacznie działać to gminy będą odpowiedzialne za ich udostępnianie O tym, jak system będzie działał i jakie wyzwania mogą stać przed gminami opowiadał nasz ekspert, Macin Rosegnal.

Radni gmin potrzebują teraz szybkiego zwiększenia swoich kompetencji. Bardzo ważne są specjalistyczne szkolenia dla radnych poświęcone planowaniu przestrzennemu. Tu kluczowymi osobami są przewodniczący rad – przekonywał Karol Chlebiński - Przewodniczący Rady Miasta Pruszków.

 

Kongres to inicjatywa, której celem jest wzmacnianie pozycji rad jednostek samorządowych. O potrzebie szkolenia radnych i zwiększania ich potencjału mogą świadczyć ożywione dyskusje  towarzyszące wszystkim panelom. Uczestniczki i uczestnicy pytali często o bardzo konkretne, dotyczące ich codziennej praktyki sytuacje. Kongres to forum do dyskusji wokół bieżących spraw samorządu.