Kontrole z zakresu nieczystości ciekłych. Jak przygotować, przeprowadzić i podsumować kontrole?

Obowiązek kontroli przez gminy indywidualnych systemów oczyszczania ścieków: zbiorników bezodpływowych, przydomowych oczyszczalni ścieków i wywozów nieczystości ciekłych na swoim terenie, wynika z nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, jaka miała miejsce w lipcu 2022. Kontrole te powinny być przeprowadzane co najmniej raz na dwa lata, zgodnie z przyjętym w danej gminie planem, który określa co najmniej wykaz podmiotów podlegających kontroli w okresie kontrolowanym. W przypadku niewywiązania się przez samorządy z tego obowiązku grożą wysokie kary finansowe. 8 sierpnia mija termin przeprowadzenia pierwszego, dwuletniego cyklu kontroli i weryfikacji posiadanych w ewidencji nieruchomości. Podczas zajęć:
• Przedstawimy etapy i sposoby skutecznej kontroli wywozu nieczystości ciekłych, wyjaśnimy szczegółowo, co powinno podlegać kontroli oraz omówimy jak sporządzić prawidłowo protokół z jej przeprowadzenia.
• Przeanalizujemy wnioski płynące z dotychczas zrealizowanych działań w tym obszarze. Prowadzący – ekspert w przedmiocie nieczystości ciekłych wskaże rekomendacje, co do potencjalnych zmian sposobu przeprowadzania kontroli, aby przyspieszyć i usprawnić ten proces.
Obszerny materiał szkoleniowy, który zostanie przekazany uczestnikom, powstał m.in. w oparciu o wyjaśnienia, jakich ekspertowi prowadzącemu szkolenie udzielało Ministerstwo Infrastruktury.

• Nauczysz się, jakie są poszczególne elementy działań kontrolnych – analiza ryzyka, planowanie, sposób zawiadomienia, przebieg, podsumowanie i sankcje.
• Dowiesz się, jakie są sposoby pozyskiwania danych do kontroli krzyżowych oraz metody przetwarzania danych pozyskanych w ramach czynności kontrolnych.
• Uzyskasz wiedzę na temat zasad wdrażania tzw. wywozu zastępczego oraz ustalenia minimalnej częstotliwości opróżniania ZB czy też osadnika w instalacjach POŚ.
• Poznasz kwestie dotyczące ustalenia właściciela nieruchomości, analizy sprawozdań kwartalnych, procedur związanych z brakiem ZB lub POŚ, podejrzeniem nieszczelności zbiornika, nielegalnego pozbywania się nieczystości ciekłych.
• Zdobędziesz wiedzę dotyczącą zasad rolniczego wykorzystywania nieczystości.
• Otrzymasz wzory dokumentów:
- Wzór zarządzenia wraz z procedurami przeprowadzenia kontroli.
- Wzory upoważnień, zawiadomienia oraz protokołów.
- Wzór procedury dotyczącej postępowania w przypadku stwierdzenia braku podłączenia nieruchomości do sieci kanalizacyjnej lub wyposażenia w zbiornik bezodpływowy czy przydomową oczyszczalnię ścieków wraz ze wzorami dokumentów związanych z wyegzekwowaniem tego obowiązku.
• Odpowiemy m.in. na pytania:
- Jak przygotować plan kontroli?
- Jakie czynności należy przeprowadzić przed rozpoczęciem kontroli?
- Jak kontrolować przedsiębiorców posiadających zbiorniki bezodpływowe lub przydomowe oczyszczalnie ścieków?
- Jak kontrolować podmioty świadczące usługi asenizacyjne?
- Co stanowi zakres kontroli, w odniesieniu do właścicieli nieruchomości wyposażonych w ZB (zbiorników bezodpływowych) lub POŚ (przydomowych oczyszczalni ścieków), a co w odniesieniu do podmiotów świadczących usługi asenizacyjne?
- Czy umowa na opróżnianie ZB i POŚ powinna mieć formę pisemną czy może być ustna, a jeśli może to, pod jakimi warunkami?

1. Podstawa prawna – art.6 ust. 5a, 5aa i 5 ab oraz art. 9u ucpg.
2. Jak wygląda dzisiaj sytuacja gminnych systemów gospodarki nieczystościami ciekłymi dowożonymi do stacji zlewnych?
• Analiza danych GUS.
• Wyniki kontroli NIK z lat 2014-2020.
3. Częstotliwość kontroli – co dwa lata wszystkie nieruchomości czy wybrane? Co z przedsiębiorcami prowadzącymi działalność asenizacyjną?
4. Plan kontroli – jak przygotować? Co oznacza określenie „wykaz podmiotów”? Jaką powinien mieć formę plan kontroli?
5. Przygotowanie do podjęcia działań kontrolnych.
• Znaczenie ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków.
• Akty prawa miejscowego.
- Uchwała w sprawie Regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminach – minimalna częstotliwość opróżniania zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków.
- Uchwała w sprawie górnych stawek opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za opróżnianie ZB i osadników w instalacjach POŚ i transport nieczystości ciekłych.
- Uchwała fakultatywna art. 6 ust. 1a – inne sposoby dokumentowania obowiązków pozbywania się nieczystości ciekłych.
- Uchwała w sprawie wymagań, jakie mają spełniać przedsiębiorcy ubiegający się o uzyskanie zezwolenia na świadczenie usług asenizacyjnych.
• Procedury kontroli i sposób ich wprowadzenia:
- Upoważnienie.
- Zawiadomienie.
- Przebieg – sposób i miejsce przeprowadzenia.
- Protokół.
6. Prawo przedsiębiorców i zasady jego stosowania w odniesieniu do właścicieli nieruchomości niezamieszkałych.
7. Zakres kontroli właścicieli nieruchomości wyposażonych w zbiorniki bezodpływowe lub przydomowe oczyszczalnie ścieków:
• Podłączenie do kanalizacji lub wyposażenie w zbiornik bezodpływowy lub POŚ.
• Sposób pozbywania się nieczystości ciekłych.
• Posiadanie umowy i dowodów uiszczenia opłat.
• Szczelność zbiorników bezodpływowych.
• Przydomowe oczyszczalnie ścieków.
8. Art. 379 ust. 3 ustawy prawo ochrony środowiska, czyli o uprawnieniach podczas kontroli.
9. Podsumowanie – art. 380 ustawy prawo ochrony środowiska, czyli o konieczności sporządzenia protokołu i jego znaczeniu, jako dowodu w postępowaniach prowadzonych w oparciu o KPA.
10. Kontrola podmiotów świadczących usługi asenizacyjne:
• Warunki określone w zezwoleniu.
• Realizacja obowiązku wynikającego z art. 7 ust. 6c UCPG.
• Przestrzeganie uchwały w sprawie górnej stawki.
• Sprawozdania kwartalne.
11. Sankcje i sposób ich stosowania.
12. Art. 5 ust. 7, czyli jak postępować w przypadku niepodłączenia do kanalizacji lub braku wyposażenia nieruchomości w zbiornik bezodpływowy czy przydomową oczyszczalnię ścieków.
13. Podsumowanie pierwszego dwuletniego cyklu kontroli – na co zwrócić uwagę, jak się przygotować, jak uniknąć sankcji, jak wykorzystać wnioski do zaplanowania kolejnego cyklu.
14. Odpowiedzialność gminy za prawidłowe funkcjonowanie gospodarki nieczystościami ciekłymi.

Pracownicy JST odpowiedzialni za kwestie dotyczące nieczystości ciekłych, ich przełożeni – Kierownicy Referatów Ochrony Środowiska lub Rolnictwa.

W latach 2014-18 sprawował funkcję wójta. W roku 2015 w kierowanym przez Niego urzędzie miała miejsce kontrola NIK dotycząca gospodarowania nieczystościami ciekłymi. Po zakończonej kadencji i rehabilitacji związanej z przebytą chorobą od maja 2019 roku współpracuje w obszarze gospodarki odpadami z PHU IMPEX. Ponadto pełnił rolę eksperta z dziedziny nieczystości ciekłych i gospodarki odpadami współpracując z AMM Systems oraz Ściekami Polskimi Sp. o.o. Od marca 2023 roku odpowiada za dział Nieczystości ciekłe w Agencji Wspierania Ochrony Środowiska, a dodatkowo od września 2023r. pełni funkcję Dyrektora Akademii Edukacji Środowiskowej. Bardzo blisko współpracuje z organizacjami i stowarzyszeniami samorządowymi. Ma na swoim koncie kilkadziesiąt przeprowadzonych webinarów dotyczących tematyki nieczystości ciekłych.